Διαβήτη κύησης ορίζουμε αυτόν που διαπιστώνεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν τον ορισμό, αποτελεί διαφορετική πάθηση από τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2. Ασφαλώς, μια γυναίκα με διαβήτη τύπου 1 ή 2 μπορεί να μείνει έγκυος, αλλά αυτή η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως προϋπάρχων διαβήτης και όχι ως διαβήτης της κύησης. Νεότερες επιδημιολογικές μελέτες αναφέρουν ότι 1 στις 12 έγκυες γυναίκες θα εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη.
Πού οφείλεται, η αύξηση του διαβήτη κύησης στην εποχή μας;
Οφείλεται σε δύο κύριους λόγους. Πρώτον, έχουν αυξηθεί τόσο τα ποσοστά της παχυσαρκίας ανάμεσα στις νέες γυναίκες, όσο και η ηλικία που η γυναίκα μένει έγκυος για πρώτη φορά. Δεύτερον, στο παρελθόν δεν δινόταν ιδιαίτερη προσοχή σε γυναίκες που γεννούσαν παιδιά βαρύτερα από 4 κιλά. Πολλές από αυτές τις κυήσεις είχαν επιπλακεί με σακχαρώδη διαβήτη. Τα κύρια συστατικά της διατροφής μας είναι οι πρωτεΐνες, τα λίπη και τα σάκχαρα (υδατάνθρακες, με κύριο εκπρόσωπο τη γλυκόζη). Η ορμόνη που είναι υπεύθυνη για τη χρησιμοποίηση των υδατανθράκων από τον οργανισμό είναι η ινσουλίνη. Σε κάθε εγκυμοσύνη, η ινσουλίνη εμφανίζει «αντίσταση» στη δράση της, που προκαλείται από ορμόνες που παράγονται από τον πλακούντα. Γι’ αυτό και ο διαβήτης εκδηλώνεται συνήθως στο δεύτερο μισό της κύησης, όταν το μέγεθος του πλακούντα και η παραγωγή των ορμονών αυξάνεται.
Άρα η αντίσταση της ινσουλίνης, η κατά τα άλλα «φυσιολογική», είναι αυτή που δημιουργεί το πρόβλημα.
Ο σκοπός αυτής της «φυσιολογικής» αντίστασης είναι η μη χρησιμοποίηση όλων των υδατανθράκων από τη μητέρα, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να περνούν τον πλακούντα και να συμβάλουν στην ανάπτυξη του εμβρύου. Με αυτήν την πρόνοια της φύσης, μπορούν να συντηρηθούν κυήσεις ακόμη και κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες. Ωστόσο, σε αυτήν την φυσιολογική αντίσταση, στην ινσουλίνη έρχονται πολύ συχνά να προστεθούν δύο άλλες. Πρώτον, η αντίσταση που οφείλεται σε γενετικά αίτια: πρόκειται για γυναίκες που έχουν κληρονομήσει από τους γονείς τους γονίδια που προδιαθέτουν σε διαβήτη. Δεύτερον, η αντίσταση που οφείλεται στην παχυσαρκία, είτε πρόκειται για αυξημένο σωματικό βάρος κατά την έναρξη της κύησης, είτε σε αύξησή του κατά τη διάρκεια της. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι μια γυναίκα μπορεί να αυξήσει κατά πολύ την αντίσταση στην ινσουλίνη κατά τη διάρκεια της κύησης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση διαβήτη.
Ο διαβήτης παύει με το τέλος της εγκυμοσύνης ή τη συνοδεύει και μετά;
Αμέσως μόλις γεννήσει η γυναίκα, παύει αυτόματα η αντίσταση της κύησης, οπότε επανέρχεται στο σημείο που ήταν πριν τον τοκετό. Γι’ αυτό, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης αποτελεί παροδική κατάσταση που παύει να υπάρχει μετά τον τοκετό. Αυτό δεν σημαίνει ότι η γυναίκα που εμφάνισε διαβήτη κατά την κύηση δεν θα πρέπει να ανησυχεί για το μέλλον. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για δύο καταστάσεις. Να εμφανίσει ξανά σακχαρώδη διαβήτη σε μία επόμενη κύηση και να εμφανίσει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 σε μερικά χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι μια γυναίκα 30 ετών με διαβήτη κύησης, ο οποίος παύει να υφίσταται μετά τον τοκετό, έχει 50% πιθανότητα να εμφανίσει μόνιμο διαβήτη τύπου 2 πριν την ηλικία των 40 ετών.
Η θεραπεία και στις δύο περιπτώσεις, είναι η υιοθέτηση σωστού τρόπου ζωής με ισορροπημένη διατροφή και σωματική άσκηση. Σε κάθε περίπτωση, η θεραπεία με ινσουλίνη ίσως να είναι επίσης αναγκαία, αλλά αυτό θα το κρίνει μόνο ο ενδοκρινολόγος της.
Διαβήτης κύησης και διατροφή
Πάντα σε συνεργασία με Κλινική Διατροφολόγο, ο στόχος της διατροφικής αγωγής στο διαβήτη κύησης είναι η διατήρηση του σακχάρου σε φυσιολογικά επίπεδα χωρίς η έγκυος ή το έμβρυο να στερούνται τα θρεπτικά συστατικά.
Οι διαιτητικές συστάσεις περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
- Μια ισορροπημένη με ποικιλία διατροφή συστήνεται, ώστε να μην υπάρχουν τυχόν διατροφικές ελλείψεις.
- Οι σωστοί υδατάνθρακες είναι απαραίτητοι σε κάθε γεύμα και βοηθάνε στη διατήρηση του σακχάρου σε σταθερά επίπεδα μεταξύ των γευμάτων. Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες και χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη πχ ολικής άλεσης προϊόντα, φρούτα, λαχανικά, όσπρια ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία. Ο διαιτολόγος θα καθορίσει τη σύσταση του διαιτολογίου σύμφωνα και με τις ανάγκες της κάθε εγκύου. Έτσι θα αποφευχθούν με το κατάλληλο διατροφικό πλάνο τυχόν διακυμάνσεις του σακχάρου αίματος.
- Καλή πρόσληψη πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας στα γεύματα είναι σημαντική πχ άπαχο κρέας, κοτόπουλο, ψάρια, αυγά και άπαχα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα. Οι πρωτεΐνες βοηθούν με το αίσθημα της πείνας, παρέχουν απαραίτητες θρεπτικές ουσίες και επιβραδύνουν την απορρόφηση των υδατανθράκων, μειώνοντας έτσι το σάκχαρο μετά το γεύμα.
- Μικρά και συχνά γεύματα ανά 3 ώρες περίπου συστήνονται διότι διατηρούν τα επίπεδα του σακχάρου σταθερά μέσα στην ημέρα και αποφεύγονται οι μεγάλες διακυμάνσεις στη γλυκόζη αίματος. Η καθημερινή κατανάλωση 3 γευμάτων και 2 ή 3 σνακ περίπου την ημέρα είναι σημαντική, ανάλογα και με τις ανάγκες της κάθε εγκύου.
- Καλή και προσεκτική οργάνωση στα γεύματα είναι απαραίτητη καθώς και ο συνδυασμός των τροφίμων σε κάθε γεύμα μέσα στην ημέρα είναι σημαντικός να ελέγχεται, ώστε να αποφεύγονται τυχόν υπεργλυκαιμίες.
- Όχι πολλά λιπαρά και τηγανητά στη διατροφή.
- Η αποφυγή της ζάχαρης και των γλυκών συστήνεται. Επίσης ειδικές τροφές για διαβητικούς και φαγητά και ποτά με γλυκαντικές ουσίες καλό θα είναι να αποφεύγονται, διότι περιέχουν συντηρητικά που αντενδείκνυνται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.
- Το αλκοόλ και τα αναψυκτικά καλό θα είναι να αποφεύγονται.
Βασιλική Τριάντη, Ενδοκρινολόγος Διαβητολόγος Ιατρός Μεταβολισμού Md, MSc , PhDc
Αγίας Παρασκευής 29, Χαλάνδρι , TK 15234
2103009400, 2106845383
www.endokrinologos-diavitologos.gr
www.endokrinologos-diavitologos.com
www.endokrinologos-diavitologos.eu
